لیست مطالب
تجربه قطعی تقریباً کامل اینترنت در جریان درگیری‌های نظامی اخیر میان ایران و اسرائیل در خرداد ۱۴۰۴، برای میلیون‌ها ایرانی یک زنگ خطر نبود، بلکه یک واقعیت تلخ بود. برای اولین بار، مفهوم «شبکه ملی اطلاعات» یا همان «اینترنت ملی» که سال‌ها موضوع بحث و نگرانی بود، به شکلی ملموس و فراگیر پیاده سازی شد و کشور را در یک انزوای دیجیتال بی سابقه فرو برد. این رویداد، این پرسش را از یک بحث تئوریک به یک دغدغه فوری تبدیل کرده است: آیا اینترنت دوباره ملی خواهد شد و این بار شاید برای همیشه؟
پاسخ به این سوال نیازمند درک اهداف پشت این پروژه عظیم، بررسی دلایل تقویت آن و همچنین موانعی است که بر سر راه قطع دائمی ارتباط با شبکه جهانی وجود دارد. بیشتر بخوانید : اگر اینترنت قطع شد چه کار کنیم؟
شبکه ملی اطلاعات در عمل: بازخوانی تجربه خرداد ۱۴۰۴
قطعی اینترنت در جریان بحران اخیر با تمام تجربه‌های قبلی، از جمله قطعی آبان ۱۳۹۸، تفاوت های اساسی داشت. این بار، محدودیت ها بسیار جامع تر و شدیدتر بود. بر اساس گزارش‌های منتشر شده، نه تنها دسترسی کاربران از داخل به خارج (ترافیک خروجی) تقریبا به طور کامل مسدود شد، بلکه دسترسی از خارج به داخل (ترافیک ورودی) نیز قطع گردید. این به معنای فلج شدن بسیاری از کسب و کارها، ابزارهای دورکاری و سرویس‌هایی بود که حتی در قطعی‌های گذشته نیز به فعالیت خود ادامه می‌دادند.
این اقدام نشان داد که پروژه شبکه ملی اطلاعات به نقطه ای از بلوغ فنی رسیده است که به حاکمیت این امکان را می‌دهد تا در مواقع بحران، کلید قطع ارتباط با جهان را بفشارد و اینترنت را به یک اینترانت داخلی تبدیل کند. توجیه رسمی این اقدام، «مقابله با حملات سایبری» و «حفظ امنیت ملی» در شرایط جنگی بود، اما پیامدهای آن فراتر از مسائل امنیتی بود. مطلب مفید : راهنمای آمادگی برای قطعی کامل اینترنت: معرفی جایگزین‌های آفلاین و اپلیکیشن‌های کاربردی
چرا حاکمیت به دنبال اینترنت ملی است؟
تجربه اخیر، دلایل اصلی تمایل به تکمیل شبکه ملی اطلاعات را بیش از پیش آشکار کرد:
- کنترل مطلق بر اطلاعات: هدف اصلی، مدیریت جریان اطلاعات در شرایط بحرانی است. در زمان جنگ یا نا آرامی‌های داخلی، دولت می تواند با قطع اینترنت جهانی، از هماهنگی مخالفان جلوگیری کرده، جلوی انتشار اخبار و تصاویر را بگیرد و روایت خود را به عنوان تنها روایت موجود حاکم کند.
- مقابله با تهدیدات امنیتی: درگیری های اخیر شامل ابعاد گسترده جنگ سایبری بود. از دیدگاه امنیتی، قطع ارتباط با اینترنت جهانی، ساده ترین راه برای محافظت از زیرساخت‌های حیاتی کشور در برابر حملات سایبری خارجی است.
- کاهش وابستگی و اهداف اقتصادی: در لایه‌های بعدی، اهدافی مانند رشد پلتفرم‌های داخلی، حفظ ارز در کشور با کاهش تقاضا برای سرویس‌های خارجی و ایجاد یک اقتصاد دیجیتال بومی که کاملاً تحت نظارت و همسو با سیاست‌های کلان باشد، دنبال می‌شود.
زمینه های تکرار اینترنت ملی
با توجه به تجربه اخیر، عواملی که احتمال وقوع دوباره قطعی‌های گسترده را افزایش می‌دهند عبارتند از:
- موفقیت آمیز بودن تست اخیر: از دیدگاه حاکمیت، عملیات قطع اینترنت در خرداد ۱۴۰۴ یک تست موفق بود که توانایی فنی و عملیاتی کشور را برای مدیریت انزوای دیجیتال نشان داد. این موفقیت، استفاده مجدد از این ابزار را در آینده محتمل تر می‌کند.
- ادامه تنش‌های ژئوپلیتیکی: تا زمانی که ایران درگیر تنش‌های نظامی و امنیتی با رقبای منطقه‌ای و جهانی باشد، توجیه «شرایط اضطراری» برای قطع اینترنت همواره روی میز خواهد بود.
- تکمیل زیرساخت‌ها: دولت به طور پیوسته در حال سرمایه گذاری و توسعه شبکه ملی اطلاعات است. هرچه تعداد سرویس‌های داخلی (مانند موتورهای جستجو، پیام رسان‌ها و خدمات ابری بومی) بیشتر و باکیفیت تر شوند، هزینه اقتصادی و اجتماعی قطع ارتباط با جهان کمتر شده و این تصمیم آسان تر گرفته می‌شود.
چالش‌های پیش روی قطع دائمی اینترنت
با وجود تمام این زمینه‌ها، تبدیل «اینترنت ملی موقت» به یک «اینترنت ملی دائمی» با موانع جدی روبروست:
- فروپاشی اقتصادی: اقتصاد مدرن ایران، از استارتاپ‌های نوپا گرفته تا صنایع سنتی و سیستم بانکی، به شدت به اینترنت جهانی وابسته است. قطع دائمی این ارتباط، به معنای یک خودکشی اقتصادی، فرار گسترده سرمایه و نیروی انسانی و توقف کامل بسیاری از فعالیت‌های تجاری خواهد بود.
- نارضایتی شدید اجتماعی: اینترنت برای نسل جوان و بخش بزرگی از جامعه ایران، تنها یک ابزار نیست، بلکه بخش حیاتی از زندگی اجتماعی، فرهنگی و آموزشی آن‌هاست. قطع دائمی آن می‌تواند به یک بحران اجتماعی بزرگ و غیرقابل کنترل منجر شود.
- خلاء فنی و محتوایی: با تمام سرمایه گذاری‌ها، شبکه ملی اطلاعات هرگز نخواهد توانست تنوع، نوآوری و گستردگی محتوای موجود در اینترنت جهانی را بازتولید کند. این امر به نارضایتی گسترده کاربران و تلاش آن‌ها برای یافتن راه‌های جایگزین منجر خواهد شد.
نتیجه گیری: آینده ای در نوسان میان قطع و وصل
به نظر می‌رسد آینده اینترنت در ایران، نه یک قطع دائمی و کامل، بلکه تداوم و تشدید «مدل نوسانی» فعلی باشد. در این مدل، حاکمیت توانایی فنی خود را برای قطع کامل اینترنت در شرایط اضطراری حفظ کرده و از آن به عنوان یک اهرم فشار امنیتی استفاده می‌کند، همانطور که در بحران اخیر شاهد بودیم.
در عین حال، در شرایط عادی، سیاست «خشک کردن تدریجی ریشه» اینترنت جهانی از طریق فیلترینگ گسترده، کاهش پهنای باند بین الملل و ارائه اینترنت داخلی با سرعت و قیمت ترجیحی ادامه خواهد یافت تا کاربران به صورت طبیعی به سمت پلتفرم‌های بومی سوق داده شوند.
بنابراین، سوال اصلی دیگر این نیست که «آیا توانایی ملی کردن اینترنت وجود دارد؟» زیرا تجربه اخیر نشان داد این توانایی وجود دارد. سوال مهم‌تر این است که «هزینه‌های اقتصادی و اجتماعی این اقدام تا چه حد برای سیستم قابل تحمل است؟» پاسخ به این سوال، وضعیت اینترنت ایران را در آینده‌ای پر از تنش و عدم قطعیت مشخص خواهد کرد.
شرکت صفر و یک ارائه دهنده خدمات اینترنت
در عصر حاضر، اینترنت یکی از ابزارهای مهم برای روابط انسانی و تجاری است. شرکت صفر و یک، به عنوان یکی از برترین کارآفرینان در زمینه ارائه خدمات اینترنت، می‌تواند با توجه به نیازهای مختلف مشتریان، خدمات متنوعی ارائه دهد.
برای اطلاعات بیشتر و دریافت خدمات ما، لطفاً با ما تماس بگیرید.
