شکاف دیجیتال و 5G: آیا فناوری 5G شکاف را کاهش می‌دهد یا افزایش؟

شکاف دیجیتال، فاصله‌ ای میان افرادی که به فناوری‌های دیجیتال و اینترنت دسترسی دارند و کسانی که از این امکانات محروم‌ اند، یکی از چالش‌های کلیدی عصر دیجیتال است. بر اساس گزارش‌های جهانی، حدود ۳۷ درصد از جمعیت جهان (تقریباً ۲.۹ میلیارد نفر) همچنان به اینترنت دسترسی ندارند و بسیاری دیگر از اتصالات ناپایدار رنج می‌برند. با ظهور فناوری 5G، که وعده سرعت بالا، تأخیر کم و ظرفیت گسترده‌تر را می‌دهد، این سؤال مطرح می‌شود که آیا این فناوری می‌تواند شکاف دیجیتال را کاهش دهد یا برعکس، آن را عمیق‌ تر کند؟ در این مقاله، با نگاهی موشکافانه به پتانسیل‌ها و چالش‌های 5G، این موضوع را بررسی می‌ کنیم.

شکاف دیجیتال چیست؟

شکاف دیجیتال تنها به عدم دسترسی به اینترنت محدود نمی‌ شود، بلکه شامل سه بعد اصلی است:

• عدم دسترسی به اتصال اینترنت: به‌ ویژه در مناطق روستایی و کم‌ برخوردار.
• کمبود دستگاه‌های مناسب: نیاز به ابزارهایی مانند گوشی‌های هوشمند یا کامپیوتر که با فناوری‌های جدید سازگار باشند.
• نبود مهارت‌های دیجیتال: فقدان دانش کافی برای استفاده مؤثر از فناوری.

این شکاف‌ها به عواملی مانند وضعیت اقتصادی، موقعیت جغرافیایی، سن، تحصیلات و معلولیت وابسته‌اند و تأثیرات عمیقی بر دسترسی به آموزش، بهداشت و فرصت‌های شغلی دارند.

پتانسیل 5G برای کاهش شکاف دیجیتال

فناوری 5G، به دلیل ویژگی‌های منحصربه‌فرد خود، می‌تواند ابزاری قدرتمند برای کاهش شکاف دیجیتال باشد. در ادامه به برخی از این پتانسیل‌ها اشاره می‌کنیم:

1. دسترسی سریع‌ تر و ارزان‌ تر با 5G FWA

دسترسی بی‌ سیم ثابت (5G (Fixed Wireless Access می‌تواند جایگزینی مقرون‌ به‌ صرفه برای فیبر نوری باشد. برخلاف فیبر، که نیاز به زیرساخت‌های پرهزینه و زمان‌بر دارد، 5G FWA:

• تا ۸۰ درصد هزینه‌های نصب را نسبت به فیبر کاهش می‌دهد.
• نیازی به مجوزهای پیچیده یا کارهای عمرانی گسترده ندارد.
• امکان ارائه اینترنت پرسرعت به مناطق روستایی و کم‌ برخوردار را فراهم می‌کند، جایی که ۹۷ درصد شهرنشینان به اینترنت پرسرعت دسترسی دارند، اما این رقم در مناطق روستایی به ۶۵ درصد کاهش می‌یابد.

تا ژوئن ۲۰۲۲، 5G FWA در ۴۵ کشور توسط ۸۵ اپراتور راه‌ اندازی شده و در ۲۰ کشور دیگر در حال آزمایش است. این فناوری می‌تواند به خانه‌ها، مدارس و کسب‌ و کارهای کوچک در مناطق محروم اینترنت باکیفیت ارائه دهد.

2. ظرفیت و سرعت بالا

فناوری 5G، به‌ ویژه با استفاده از امواج میلی‌ متری (mmWave)، ظرفیت شبکه را افزایش داده و امکان اتصال همزمان دستگاه‌های بیشتری را فراهم می‌کند. این ویژگی برای مناطق پرجمعیت شهری و محیط‌های تجاری حیاتی است و می‌تواند:

• سرعت دانلود و بارگذاری را بهبود بخشد.
• تأخیر (latency) را به حداقل برساند، که برای کاربردهایی مانند آموزش آنلاین و پزشکی از راه دور ضروری است.

3. تحریک اقتصاد و ایجاد فرصت‌ها

طبق گزارش مک‌کینزی، پیاده‌ سازی 5G می‌تواند تا سال ۲۰۳۰ بین ۱.۲ تا ۲ تریلیون دلار به تولید ناخالص داخلی جهانی اضافه کند. این رشد اقتصادی می‌تواند با ایجاد شغل‌ های جدید، نوآوری در کسب‌ و کارها و بهبود دسترسی به خدمات دیجیتال، به کاهش شکاف دیجیتال کمک کند. به‌ عنوان مثال، اتصال 5G در مناطق روستایی می‌تواند هاب‌ های نوآوری ایجاد کند و فرصت‌های اقتصادی را گسترش دهد.

4. ابتکارات جهانی

ابتکاراتی مانند اتحاد EDISON، که توسط مجمع جهانی اقتصاد راه‌ اندازی شده، تاکنون بیش از یک میلیارد نفر را در بیش از ۱۰۰ کشور به خدمات دیجیتال در حوزه‌های بهداشت، آموزش و مالی متصل کرده است. این اتحاد بر نقش 5G در افزایش دسترسی و مقرون‌ به‌ صرفه بودن اینترنت تأکید دارد.

چالش‌ های 5G در افزایش شکاف دیجیتال

با وجود پتانسیل‌های 5G، نگرانی‌هایی وجود دارد که این فناوری ممکن است شکاف دیجیتال را عمیق‌ تر کند:

1. هزینه‌های اولیه بالا

• دستگاه‌ های سازگار با 5G: دسترسی به 5G نیازمند گوشی‌ها یا دستگاه‌های جدیدی است که برای بسیاری از کاربران کم‌درآمد غیرقابل دسترس است. بیشتر بخوانید : چه گوشی‌ هایی از اینترنت 5G پشتیبانی می‌ کنند؟ 
• هزینه خدمات: اپراتورها ممکن است برای خدمات 5G هزینه‌های بالاتری دریافت کنند، که برای جوامع کم‌ برخوردار مقرون‌به‌صرفه نیست.

2. تمرکز بر مناطق شهری

اپراتورهای مخابراتی به دلیل سودآوری بیشتر، ابتدا 5G را در مناطق شهری متراکم مستقر می‌کنند. این امر می‌تواند شکاف بین مناطق شهری و روستایی را افزایش دهد، زیرا مناطق کم‌ جمعیت از نظر اقتصادی برای اپراتورها جذابیت کمتری دارند.

3. کمبود مهارت‌های دیجیتال

حتی با دسترسی به 5G، فقدان مهارت‌های دیجیتال در میان جوامع محروم می‌تواند مانع بهره‌ برداری کامل از این فناوری شود. بدون آموزش مناسب، فناوری جدید ممکن است به جای کاهش شکاف، به نابرابری بیشتر منجر شود.

4. نگرانی‌ های زیرساختی

در حالی که 5G FWA نیاز به زیرساخت‌های کمتری نسبت به فیبر دارد، اما همچنان نیازمند ایستگاه‌های پایه کوچک (small cells) و سرمایه‌ گذاری قابل‌ توجه است. در بسیاری از مناطق محروم، این زیرساخت‌ها هنوز توسعه نیافته‌اند.

نمونه‌ های موفق در کاهش شکاف دیجیتال

شهرهایی مانند سن‌ خوزه در کالیفرنیا، با ایجاد صندوق برابری دیجیتال به ارزش ۲۴ میلیون دلار، از 5G برای بهبود دسترسی به اینترنت در مناطق محروم استفاده کرده‌اند. این شهر، با وجود قرار گرفتن در قلب سیلیکون ولی، پیش‌تر با مشکل دسترسی ۱۰۰,۰۰۰ نفر از ساکنان به اینترنت مواجه بود. همچنین، شهرهایی مانند نیویورک و بوستون با سیاست‌هایی مانند تقویت رقابت بین ارائه‌دهندگان اینترنت و ایجاد صندوق‌های برابری دیجیتال، در این مسیر گام برداشته‌اند.

راهکارهای پیشنهادی

برای اطمینان از اینکه 5G شکاف دیجیتال را کاهش دهد، اقدامات زیر ضروری است:

• سرمایه‌ گذاری دولتی: دولت‌ها باید با تخصیص بودجه، مانند طرح‌های زیرساختی در آمریکا، توسعه 5G را در مناطق محروم تسریع کنند.
• مقرون‌ به‌ صرفه کردن خدمات: اپراتورها باید بسته‌های ارزان‌تر 5G را برای کاربران کم‌درآمد ارائه دهند.
• آموزش دیجیتال: برنامه‌های آموزشی برای افزایش مهارت‌های دیجیتال در جوامع محروم اجرا شود.
• مشارکت عمومی-خصوصی: همکاری‌هایی مانند اتحاد EDISON می‌تواند منابع و تخصص را برای گسترش دسترسی به اینترنت ترکیب کند.

نتیجه‌ گیری

فناوری 5G پتانسیل بالایی برای کاهش شکاف دیجیتال دارد، به‌ویژه از طریق دسترسی بی‌سیم ثابت و افزایش ظرفیت شبکه. با این حال، بدون سیاست‌گذاری مناسب، خطر افزایش نابرابری‌ها وجود دارد، زیرا هزینه‌های اولیه و تمرکز بر مناطق شهری ممکن است جوامع محروم را بیش از پیش به حاشیه براند. برای تبدیل 5G به ابزاری برای عدالت دیجیتال، نیاز به همکاری دولت‌ها، اپراتورها و سازمان‌های بین‌المللی است تا اطمینان حاصل شود که این فناوری به همه، صرف‌نظر از موقعیت جغرافیایی یا وضعیت اقتصادی، خدمت می‌کند. با اقدامات هدفمند، 5G می‌تواند پلی باشد برای جهانی متصل‌تر و عادلانه‌تر.